Nevroloji Reabilitasiya

Nevroloji reabilitasiya, mərkəzi və periferik sinir sisteminin zədələnmələri (məsələn, insult, beyin zədələnmələri, omurilik zədələnmələri, Parkinson xəstəliyi, multipl skleroz, periferik sinir zədələnmələri) nəticəsində yaranan funksional pozğunluqların aradan qaldırılması və ya azaldılması üçün tətbiq edilən kompleks tibbi-terapevtik prosesdir. Bu reabilitasiyanın əsas məqsədi hərəkət, balans, danışıq, əqli funksiyalar və gündəlik həyat fəaliyyətlərində müstəqilliyi bərpa etmək, həmçinin pasientin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır.

Əsas Komponentlər:

Fiziki terapiya:
Hərəkət funksiyalarının bərpası, əzələ tonusunun normallaşdırılması, balans və koordinasiyanın yaxşılaşdırılması üçün təlimlər (məsələn, yerimə təlimləri, əzələ gücləndirmə).
Erqoterapiya (məşğuliyyət terapiyası):
Gündəlik həyat fəaliyyətlərinə (yemək, geyinmə, təmizlik) uyğunlaşma və müstəqilliyin artırılması üçün məşqlər.
Danışıq və kommunikasiya terapiyası:
Danışıq, udma funksiyalarının bərpası (afaziya, disfaziya hallarında) və alternativ kommunikasiya üsullarının öyrədilməsi.
Kognitiv reabilitasiya:
Yaddaş, diqqət, məntiqi təfəkkür və problem həll etmə qabiliyyətlərinin yaxşılaşdırılması.
Psixoloji dəstək:
Depressiya, anksiyete, motivasiya çatışmazlığı kimi psixoloji problemlərin aradan qaldırılması.
Farmakoterapiya:
Ağrı, spastiklik, tremor kimi simptomların idarə edilməsi üçün dərmanlar.

Kimlər üçün tələb olunur?

İnsult və ya beyin qanaxması keçirmiş pasientlər.
Beyin və onurğa travmaları (məsələn, avtoqəza nəticəsində).
Neyrodegenerativ xəstəliklər (Parkinson, Altsheymer, multipl skleroz).
Periferik sinir zədələnmələri (məsələn, diabetik neyropatiya).
Doğuşdan nevroloji patologiyalar (məsələn, serebral palsi).

Reabilitasiya mərhələləri:

Akut mərhələ:
Xəstəxanada müayinə və ilkin stabilizasiya (ilk 1-4 həftə).
Subakut mərhələ:
Intensiv terapiya proqramları (3-6 ay).
Xroniki mərhələ:
Uzunmüddətli dəstək və uyğunlaşma (6 aydan çox).

Metodlar və texnologiyalar:

Robotlaşdırılmış reabilitasiya: Egzoskeletlər, lokomat sistemləri.
Biofeedback: Əzələ fəaliyyətinin vizual və ya auditor geri bildirimlə tənzimlənməsi.
Elektrostimulyasiya: Zəif əzələlərin stimulyasiyası.
Virtuallaşdırılmış reallıq (VR): Motor bacarıqların bərpası üçün interaktiv təlimlər.
Neyroplastiklik prinsipləri: Beynin zədədən sonra özünü bərpa etmə qabiliyyətinin aktivləşdirilməsi.

Məqsədlər:

Motor funksiyaların (hərəkət, balans) bərpası.
Gündəlik həyatda müstəqilliyin artırılması.
Ağrı, spastiklik və digər nevroloji simptomların idarəsi.
Psixoloji və sosial adaptasiyanın dəstəklənməsi.
Təkrar zədələnmələrin qarşısının alınması.

Komanda yanaşması:

Nevroloji reabilitasiya nevroloq, fizioterapevt, erqoterapist, logoped, psixoloq, sosial işçi və digər mütəxəssislərin komandası tərəfindən həyata keçirilir. Müalicə planı pasientin fərdi ehtiyaclarına uyğun qurulur. Uğur dərəcəsi zədənin növü, reabilitasiyanın vaxtında başlaması və pasientin motivasiyası ilə birbaşa əlaqəlidir.

Nümunə:
İnsult keçirmiş pasient yeriməyi yenidən öyrənir, əqli funksiyaları üzərində işləyir və gündəlik vəzifələrə uyğunlaşır. Parkinson xəstəsi isə balansını yaxşılaşdırmaq və titrəmələri azaltmaq üçün xüsusi təlimlər keçir.