Uşaqlarda barmaq ucu yerimə
Fizioterapiya və reabilitasiya perspektivindən uşaqlarda barmaq ucu yerimə fenomenini araşdırırıq. Bu məqalədə patoloji və fizioloji səbəblər, müalicə üsulları və valideynlər üçün tövsiyələr təqdim olunur.
1. Barmaq Ucu Yerimə: Normal və ya Patoloji?
Uşaqların barmaq ucunda yeriməsi tez-tez ilk addım mərhələsində (1-2 yaş) müşahidə olunur və fizioloji qəbul edilir. Normal inkişafda 3 yaşa qədər daban təması formalaşmalıdır. Lakin 3 yaşdan sonra davam edən hal idiopatik barmaq ucu yerimə (səbəbsiz) və ya nevroloji/ortopedik patologiyalar (məsələn, serebral iflic, autizm, Axilles tendon qısalığı) ilə əlaqələndirilir14.
- İdiopatik hal: Uşaqların 7-24%-də rast gəlinir, 80% hallarda 5-6 yaşlarında öz-özünə aradan qalxır.
- Patoloji hal: Nevroloji simptomlar (məsələn, əzələ tonusunun artması), ortopedik problemlər (tendon qısalığı) və ya inkişaf gecikməsi ilə müşayiət olunur.
2. Səbəblər və Diaqnostika
Barmaq ucu yerimənin əsas səbəbləri:
- Nevroloji pozuntular: Serebral iflic, miyopatiya, neyropatiya
- Ortopedik anomaliyalar: Axilles tendonunun qısalması, ayaq qövsünün pozulması
- İnkişaf və davranış faktorları: Autizm, hiperaktivlik, emosional stress
- Ailə tarixçəsi: İdiopatik halların 10-88%-də genetik meyl mövcuddur
Diaqnostika:
- EMG tədqiqatları və klinik müayinə ilə əzələ-sinir sistemi patologiyaları aşkarlanır
- Ortopedik qiymətləndirmə (tendon uzunluğu, ayaq strukturunun analizi)
3. Fizioterapiya və Reabilitasiya Üsulları
A. Fiziki Məşqlər
- Gərmə təlimləri: Plantar fleksor əzələlərinə (baldır əzələləri) isti kompress və yüngül gərmə hərəkətləri
- Gücləndirmə: Dorsifleksor əzələlərinə qarşı müqavimətli məşqlər.
- Balans və koordinasiya təlimləri: Ayaq biləyinin stabilliyini artırmaq üçün məşqlər
B. Köməkçi Vasitələr
- Ortopedik ayaqqabılar: Sərt kürəkli ayaqqabılar daban təmasını stimullaşdırır
- Dinamik korsetlər: Gündəlik fəaliyyətlərdə ayaq pozusunu düzəldir
C. Botoks və Cərrahiyyə
- Botox tətbiqi: Gastrocnemius və soleus əzələlərinə injeksiya + post-prosedur gərmə məşqləri
- Cərrahiyyə: Yalnız konservativ üsullar uğursuz olduqda (məsələn, Axilles tendonunun uzadılması)
4. Valideynlər Üçün Tövsiyələr
- Təbii inkişafa imkan verin: 2-3 yaşa qədər təzyiq etməyin, çox vaxt öz-özünə düzəlir
- Mütəxəssisə müraciət: 3 yaşdan sonra davam edən halda konsultasiya
- Evdə təlimlər: gərmə hərəkətləri və oyun vasitəsilə düzgün yeriməni təşviq edin
5. Nə Zaman Narahat Olmalı?
Aşağıdakı əlamətlər varsa dərhal müayinə tələb olunur:
- Bir tərəfli barmaq ucu yerimə (patologiya riski yüksəkdir).
- Əzələ spazmları, gecikmiş motor inkişaf.
- Ayaq deformasiyaları və ya ağrı
Nəticə
Barmaq ucu yerimə çox zaman müvəqqəti bir vəziyyətdir, lakin uzun müddətli hallarda fizioterapiya və reabilitasiya proqramları əsas həll yoludur. Müalicənin uğuru üçün erkən diaqnoz və fərdiləşdirilən yanaşma vacibdir.