Ön Çarpaz Bağ (ÖÇB) Zədələnmələri

Ön çarpaz bağ (ÖÇB) zədələnməsi, həm idmançıların, həm də gündəlik həyatda aktiv olan şəxslərin qarşılaşa biləcəyi ən çətin ortopedik problemlərdən biridir. Fizioterapiya və reabilitasiya üzrə mütəxəssis Dr. Elnur Xıdırzadə deyir: “ÖÇB zədələnməsi zamanı düzgün müalicə və fərdiləşdirilmiş reabilitasiya proqramı tam bərpanın əsas şərtidir. Bu proses təkcə fiziki deyil, həm də psixoloji dəstək tələb edir.” Bu məqalədə, klinikamızda tətbiq etdiyimiz müasir üsullar və şəxsi uğur hekayələrimizlə ÖÇB zədələnmələrinin necə aradan qaldırıldığını sizə təqdim edirik.

---

1. Ön Çarpaz Bağ Zədəsi: Əsas Məlumatlar

ÖÇB, diz oynağını sabitləşdirən əsas strukturlardan biridir. Zədə əsasən aşağıdakı hallarda baş verir:

• Dizin qəfil fırlanması (futbol, basketbol, güləş kimi idman növlərində).
• Düzgün olmayan eniş və ya istiqamət dəyişikliyi.
• Birbaşa təsir (avtomobil qəzası, yüksək təzyiq).

Dr. Elnur Xıdırzadənin Qeydi:
*”Zədənin dərəcəsi (1-3) müalicə taktikasını müəyyənləşdirir. 3-cü dərəcəli zədələrdə cərrahiyyə tələb oluna bilər, lakin hər halda postoperativ reabilitasiya olmazsa, risklər artır.”*

---

2. Klinikamızda Tətbiq Edilən Fizioterapiya Mərhələləri

A. Kəskin Dövr: Ağrı və Şişkinliyin Aradan Qaldırılması

• Krioterapiya + Kompressiya: Şişkinliyin azaldılması üçün müasir avadanlıqlarla lokal soyutma.
• Manual Terapiya: Dr. Elnur Xıdırzadənin tərəfindən həssas diz mobilizasiyası.
• Qeyri-yüklənməli məşqlər: Pasiv hərəkətlər və elektrostimulyasiya ilə əzələ tonusunun saxlanması.

B. Gücləndirmə və Stabilizasiya

• Propriosepsiya Təlimləri: Klinikamızda mövcüd olan Bosu topları və tarazlıq platformaları ilə məşğul olma.
• Müqavimət Məşqləri: Rezistant lentalar və hidravlik sistemlərlə qıç, bud və kalça əzələlərinin gücləndirilməsi.
• SİS (Super İnduktiv Sistem): Elektromaqnit dalğaları ilə dərin toxuma regenerasiyası (ağrıların 50% azalması 3-5 seansda).

C. İdmana Hazırlıq: Funksional Təlimlər

• Pliometrik Təlimlər: Tullanma, sprint, çeviklik məşqləri.
• İşə/İdmana Özəl Proqramlar: Xəstənin peşəsi və ya idman növü üçün adaptasiya (məsələn, futbolçu üçün dinamik manevrlər).

---

3. Cərrahiyyə Sonrası Reabilitasiya: Evertebra Protokolu

Klinikamızda ÖÇB-rekonstruksiyası sonrası proses 4 əsas mərhələdən ibarətdir:

1. Həssaslıq Dövrü (0-6 həftə):
   • Dizə minimal yük, pasiv hərəkət diapazonu artırımı.
   • Əzələ atrofiyasının qarşısının alınması üçün NMES (sinir-əzələ elektrostimulyasiyası).
2. Güc Artırımı (6-12 həftə):
   • Mürəkkəb məşqlər (məsələn, “step-downs”, “single-leg squats”).
3. Funksional Hazırlıq (3-6 ay):
   • İdman spesifik simulyasiyalar.
4. İdmana Qayıtma (6-9 ay):
   • Biomexanika təhlili və son icazə.

---

4. Müalicəmizin Üstünlükləri

• Fərdiləşdirilmiş Plan: Hər xəstə üçün şəxsi kartoteka və proqres monitorinqi.
• Müasir Texnologiyalar: SİS, lazer terapiya, robotlaşdırılmış kinetoterapiya cihazları.
• Komanda İşi: Ortoped, nevroloq və psixoloq dəstəyi ilə çoxşaxəli yanaşma.

---

5. Uğur Hekayəsi: Futbolçunun Bərpası

22 yaşlı futbolçu Rəşid, ÖÇB tam yırtılması sonrası klinikamıza müraciət etdi. Cərrahiyyə və 6 aylıq reabilitasiya proqramından sonra o, liqaya geri qayıtdı. Dr. Elnur Xıdırzadə vurğulayır: “Rəşidin motivasiyası və bizim fərdi yanaşmamız nəticəni müəyyənləşdirdi. O, indi zədədən əvvəlkindən daha güclüdür!”

---

6. Xəstələr Üçün Tövsiyələr

• Dizinizi həddindən artıq yükləməyin.
• Ağrı olduqda dərhal mütəxəssisə müraciət edin.
• Reabilitasiya zamanı psixoloji dəstək alın (Evertebra.az psixoloqlarla əməkdaşlıq edir).

---

Tez-tez Verilən Suallar:

Sual: ÖÇB zədəsindən sonra Evertebra-da müalicə neçə sessiya davam edir?
Cavab: Bu, zədənin dərəcəsindən asılıdır. Orta hesabla 10-20 sessiya tövsiyə olunur.

Sual: Cərrahiyyə olmadan müalicə mümkündürmü?
Cavab: Bəli! 1-2-ci dərəcəli zədələrdə konservativ üsullar (fizioterapiya, ortezlər) ilə müalicə mümkündür. Dr. Elnur Xıdırzadə hər bir xəstə üçün riskləri və alternativləri izah edir.

---

Nəticə
Ön çarpaz bağ zədələnməsi həyat tərzinizi dayandırmamalıdır.  Klinikamız və mütəxəssis Dr. Elnur Xıdırzadə ilə siz:

• Ağrısız hərəkət azadlığını geri qazanacaqsınız.
• Müasir texnologiyalar və fərdi yanaşma ilə tam bərpa edəcəksiniz.
• Psixoloji və fiziki cəhətdən hazır olaraq idmana/yaşama qayıdacaqsınız.